تا قبل از دوره قاجار، دور تا دور تهران را حصاری در برگرفته بود و ۴ دروازه داشت. در دوره ناصرالدین شاه با توسعه پایتخت، حدود حصار هم تغییر کرد و حصارها و دروازه‌های جدید ساخته شدند. حصار هشت‌ضلعی ناصری، ۱۲ دروازه داشت که زیبایی و شکوه آنها زبانزد خاص و عام بود.
همشهری آنلاین – پریسا نوری: اما رفت و آمد از دروازه‌های شهر به این آسانی نبود و آدابی داشت. «جعفر شهری» در کتاب تهران قدیم دراین‌باره چنین نوشته است: «دروازه‌های دوازده‌گانه اطراف شهر تهران تنها راه خروج و ورود به تهران بود که از اذان صبح باز و کمی بعد از اذان مغرب بسته می‌شد و مردم فقط در این زمان می‌توانستند از شهر خارج یا به شهر وارد شوند و در ساعات غیرمجاز فقط با راضی ساختن دروازه‌بانان و دادن پول و رشوه اجازه عبور و مرور داشتند و در غیر این صورت باید تا باز شدن آنها صبر می‌کردند، دو اتاق در اطراف این دروازه‌ها ساخته شده بود، یکی برای ماموران اخذ عوارض و دیگری جهت دروازه‌بانان بود که بستن و گشودن دروازه‌ها را در اختیار داشتند.»
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید
مزایده دروازه‌بانی
جعفر شهری از دروازه‌بانی به عنوان یکی از مشاغل پردرآمد آن روزگار نام برده و نوشته است: «وظیفه دروازه‌بانان نظارت بر ورود و خروج، تفتیش بدنی و تحقیق و تجسس در اموال آنها و دروازه‌بانی از مشاغل پردرآمد دولتی بود. عوارضی که از ورود و خروج مسافر دریافت می‌شد عبارت بود از یک‌دهم ریال برای هر لنگه بار الاغ، یک عباسی (دودهم ریال) برای هر لنگه بار قاطر، ۵ شاهی (ربع ریال) برای هر لنگه بار شتر، دو قران جهت هر درشکه، سه قران برای هر کالسکه، چهار قران برای هر دلیجان، ۵ قران برای هر گاری پستی و یک تومان برای هر گاری تجاری. همچنین یک عباسی و چهار شاهی (دو دهم ریال) از هر مسافر دریافت می‌شد. عایدات این دروازه‌ها به اجاره یک نفر بود که هر سال از طریق مزایده واگذار می‌شد. برندگان این مزایده‌ها یکی از خود دولتیان و منصوبان آنان بودند و آنان هم هر کدام از دروازه‌ها را جداگانه اجاره داده و اجاره‌بها دریافت می‌کردند.»
خندق‌نشین‌ها
درست مثل حالا که عوارضی‌ها در ورودی شهرها در اتاقکی ورود و خروج خودروها را کنترل می‌کنند، آن زمان هم عوارض به اتاقکی که کنار این دروازه‌ها ایجاد شده بود می‌پرداختند. عده‌ای برای نپرداختن عوارض یا به خاطر همراه داشتن بار قاچاق از خندق و مسیرهایی که توسط مردم درست شده بود می‌گذشتند. خندق در کنار دروازه‌ها حفر شده و محدوده شهرها را مشخص می‌کرد. در آن خندق‌ها افراد خاص زندگی می‌کردند که به آنان «خندق‌نشین» می‌گفتند که معمولا جزو اراذل و اوباش، کولی‌ها، جیب‌برها و… بودند.
در زمان پهلوی اول، دروازه‌ها ویران و آن خندق‌ها پر شدند.
عوارض طرح ترافیک در دوره قاجار
در آن دوره، گرفتن عوارض فقط به دروازه‌های ورودی شهر محدود نبود و وسایل نقلیه در داخل شهر هم باید بابت تردد مبلغی پرداخت می‌کردند. به طوریکه «عبدالله مستوفی» در کتاب «شرح زندگانی من» از گرفتن عوارض از وسایل نقلیه آن روز که اغلب چهارپا بوده‌اند، یاد کرده و نوشته است: «از حمام و چرخ‌های بستنی، کالسکه، درشکه، دوچرخه، گاری، اسب، قاطر و الاغ‌های خانه‌دارها هم به‌عنوان نواقل حقی می‌گرفتند؛ و گاهی به‌عنوان اینکه مالیات گذشته پرداخت نشده است، چرخ‌ها را مُهر و حیوانات را در طویله حبس می‌کردند.»
کد خبر 728091
-
وقتی دروازه‌بانی شغل پردرآمد پایتخت بود
-
قطعنامه حذف ایران از کمیسیون مقام زن سازمان ملل به تصویب رسید | تعداد آرای موافق و مخالف
-
خبر ناامید کننده نماینده ایران در سازمان ملل برای آمریکا
-
دعوت قطری ها از ۲ نماینده فوتبال ایران برای تماشای فینال جام جهانی!
-
جزئیات کشف ۲ محموله سلاح امریکایی | اسلحه ها قرار بود به دست چه کسانی برسد؟
-
آخرین جزئیات از وضعیت آلودگی هوای تهران | هشدار اورژانسی برای همه شهروندان
-
اعترافات عوامل شهادت مولوی ریگی | ارتباط عوامل ترور با یک کشور عربی
-
ببینید | تصاویری دیده نشده از جنایت رخ داده در اغتشاشات کرج
-
جزئیات کشف ۲ محموله سلاح امریکایی | اسلحه ها قرار بود به دست چه کسانی برسد؟
-
بارانی و برفی شدن ۹ استان در روز جاری | آلودگی هوای تهران تا کی ادامه دارد؟ | افزایش غلظت آلاینده‌ها در ۴ شهر
-
مکالمه عجیب دو ستاره فرانسه و مراکش؛ نمیتوانم کاری که می خواهی را انجام بدهم!
-
ببینید | منظره‌ای تماشایی از کابین خلبان بوئینگ ۷۳۷
-
جمله خاص رئیس جمهور فرانسه خطاب به ستاره مراکش | حضور غیرمنتظره مکرون در رختکن رقیب
-
آخرین جزئیات از وضعیت آلودگی هوای تهران | هشدار اورژانسی برای همه شهروندان
-
پسر عاشق زنش را به قیمت یک ماشین و خانه فروخت! | با چهره‌ای غمگین پرسید دوستم داری؟
-
مأموران عوارض و تفتیش دروازه‌های تهران
-
شهر دروازه‌های از دست رفته
-
دروازه‌های تهران
-
آیین سوگواری در تهران قدیم | آدم زودتر برود بارش سبک‌تر است! | چرا صاحبان عزا یقه را باز می‌کردند؟
-
ماجرای خواندنی دو آشی که قدیمی‌های تهران می‌پختند | روایت یک تاریخ‌پژوه و تهران‌شناس را دراین‌باره بخوانید
-
آداب مهربانی ساکنان تهران قدیم | از «دهان چشان» تا «تکه همسایگی» و «لقمه مفتکی» | هوس غذا به دل هیچ‌کس نماند
-
دیکتاتور اعظم تاریخ ایران کیست؟
-
از دروازه دولت تا آزاد راه قزوین!